5 listopada 1370 roku w Krakowie zmarł ostatni król Polski z dynastii Piastów Kazimierz Wielki. Panował przez 37 lat i jego zasługi dla rozwoju kraju przyniosły mu przydomek wielki jako jedynemu polskiemu władcy.
Problemy
Gdy po śmierci ojca Władysława Łokietka (w 1333 roku) obejmował tron, wydawało się że za jego rządów znów rozpadnie się Polska. Trwała niezakończona wojna z Krzyżakami wspieranych przez Czechy i księstwo Płockie. Zakon nie tylko trzymał w swych rękach Pomorze Gdańskie, ale w czasie wojny zajął także Kujawy.
Król Czech Jan I Luksemburczyk uważał się za spadkobiercę ostatnich Przemyślidów. A że Wacław II koronował się w 1300 roku na króla Polski to twierdził, że korona polska powinna należeć do niego.
Oprócz tego możni nie wierzyli w to, że nowy król będzie dobrym władcą. Brakowało pieniędzy w skarbcu. To wszystko zwiastowało, że Kazimierz raczej krótko porządzi.
Dyplomata
Król wzmocnił sojusz z Węgrami układem dynastycznym (gdyby któryś z władców umarł bez męskiego potomka to ten drugi miał przejąć koronę). Dogadał się z Czechami najpierw podczas zjazdu w Wyszehradzie (1335 kiedy to Jan zrzekł się praw do korony w zamian za 20000 kop groszy praskich). Potem w Namysłowie (1348 po trzyletniej wojnie polsko-czeskiej nowy król Czech Karol IV obiecał nie pomagać Krzyżakom, a także potwierdzono panowanie Czechów nad Śląskiem).
Po arbitrażu króla węgierskiego i papieża w końcu w 1343 roku zawarto pokój z Krzyżakami w Kaliszu. Na jego mocy Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską. Pomorze Gdańskie pozostało w rękach Zakonu w formie wieczystej jałmużny Króla.
Oprócz tego zaangażował się w podbój Rusi Halickiej i w 1366 roku ostatecznie zajął jej większą część. Nie tylko powiększył tym samym terytorium, ale i przejął kontrolę nad szlakiem handlowym prowadzącym do Morza Czarnego.
Reformator
Oprócz tego podjął wiele działań w gospodarce, obronności i prawie. Warto wspomnieć chociażby o rozwoju kopalni srebra i soli, wprowadzeniu ułatwień w handlu czy nowego podatku łanowego. Oprócz tego wzmacniał obronność miast, budował nowe zamki, popierał kolonizację i zakładanie nowych miast i wsi. Skodyfikowano prawo. Założył w 1364 roku Akademię Krakowską, która miała być kuźnią kadr urzędniczych.
Tych dokonań jest tak wiele, że spokojnie można by obdzielić kilku władców. Dlatego królowi nadano przydomek wielki.
Informacje czerpałem z: https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/1539450,kazimierz-iii-wielki-ostatni-piast-na-polskim-tronie gdzie możecie także wysłuchać wykładu śp. jednego z najlepszych mediewistów profesora Henryka Samsonowicza. Także są audycje z profesorami Wojciechem Fałkowskim i Grzegorzem Myśliwskim o różnych aspektach panowania tego króla.