27 stycznia 1945 roku Armia Czerwona wyzwoliła obozy w Oświęcimiu-Brzezińce (Auschwitz I, Auschwitz II – Birkenau, Auschwitz III – Monowitz).
Pierwszy obóz powstał w 1940 roku. Kierowano do niego głównie Polaków, ale także Niemców. Później zaczęto zwozić wszystkich „niepożądanych” ludzi (według nazistowskiej propagandy) czyli Żydów, homoseksualistów, księży, przestępców a po rozpoczęciu operacji Barbarossa (atak na ZSRS) także jeńców radzieckich. Więźniowie głównie zajmowali się rozbudową kompleksu obozowego. Auschwitz II na polecenie Himmlera zaczęto budować w 1941 roku. Na początku miał służyć do przetrzymywania jeńców wojennych, ale dość szybko przekształcono go w główne narzędzie zagłady. Auschwitz III zaczęto rozbudowywać w 1943 roku jako kompleks przemysłowy i był ciężkim obozem pracy (został założony na potrzeby IG-Farben).
W Auschwitz na polecenie Himmlera przeprowadzano też eksperymenty medyczne na więźniach.
W obozach Auschwitz zabito łącznie: ok. miliona Żydów zwożonych z całej Europy, 130-140 tysięcy Polaków, ok. 20 tysięcy Romów, ok. 15 tysięcy jeńców radzieckich, a także wielu innych narodowości. Dokładna liczba nie jest znana, ponieważ nie wszyscy więźniowie przed zagładą zostali zarejestrowani.
Niemcy spodziewając się klęski już w sierpniu 1944 roku zaczęli stopniową likwidację obozów i wywożenie więźniów. Pod koniec roku zaczęto zacierać ślady: palić dokumenty, zasypywać mogiły zbiorowe i przygotowywać krematoria do wysadzenia. 17 stycznia 1945 roku odbył się ostatni apel, na którym było 67012 więźniów, a potem zaczęły się marsze śmierci w kierunku Niemiec. W obozie zostało około 9 tysięcy osób, które miały zostać zgładzone. 27 stycznia do obozów wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Udało się uratować około 7,5 tysiąca więźniów.
Fot. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Źródło: https://www.auschwitz.org/