14 czerwca 1958 roku w Świerku pod Otwockiem uruchomiono pierwszy polski reaktor atomowy EWA (Eksperymentalny, Wodny, Atomowy). Kupiliśmy go od ZSRS w celach badawczych. Budowę rozpoczęto w 1956 roku w Instytucie Badań Jądrowych. Na początku miał moc cieplną 2MW, a po przebudowie w latach sześćdziesiątych osiągnął 8MW.

Reaktor pracował po 3500 godzin w ciągu roku. Służył do produkcji izotopów promieniotwórczych ważnych dla przemysłu i medycyny.

EWA została ostatecznie wyłączona w 1995 roku, a proces likwidacji zaczęto dwa lata później. Do 2002 roku usunięto substancje radioaktywne i zdemontowano konstrukcję. Budynek teraz należy do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych.

W latach siedemdziesiątych na podstawie doświadczeń zdobytych z EWA polscy inżynierowie skonstruowali i zbudowali reaktor eksperymentalny MARIA o mocy cieplnej 30MW. Po wielu modernizacjach działa on do dziś.

Informacje czerpałem z: https://www.ncbj.gov.pl/aktualnosci/ewa-i-maria-swiadectwem-kompetencji-polskich-naukowcow

Zdjęcie: Archiwum NCBJ