24 stycznia 1507 roku na Wawelu odbyła się koronacja Zygmunta I Starego. Za jego czasów Polska i Litwa były u szczytu potęgi i przeżywały swój “złoty wiek” w kulturze.
Początki
Zygmunt urodził się 1 lub 2 stycznia 1467 roku jako piąty syn króla Kazimierza Jagiellończyka. Z tego względu jego szanse na objęcie tronu były niewielkie. Pomimo tego otrzymał solidne wykształcenie. Jego starsi bracia objęli różne trony. Jan Olbracht został królem Polski, Władysław II rządził Czechami i Węgrami, a Aleksander został Wielkim Księciem Litewskim. Jagiellonowie byli wtedy najpotężniejszą dynastią w Europie.
Wyglądało że Zygmunt nie obejmie żadnego tronu, ale najpierw Jan zmarł i Aleksander został też królem Polski. Po pięciu latach zmarł także ten brat. W tej sytuacji okazało się, że 40 letni Zygmunt wstąpił na tron Polski i Litwy. Był raczej dyplomatą niż wojownikiem i starał się nie toczyć wojen.
Sprawa Zakonu Krzyżackiego
Dziś często obwinia się go o to że nie złamał ostatecznie potęgi Zakonu Krzyżackiego. Wolał zawrzeć rozejm z ostatnim Wielkim Mistrzem Albrechtem Hohenzollernem w 1521. Cztery lata później zgodził się na sekularyzację Zakonu i hołd pruski. Krytycy działań króla zapominają o kilku faktach: Litwa podczas wojny z Krzyżakami odmówiła pomocy ponieważ była zagrożona przez Wielki Księstwo Moskiewskie (które miało sojusz z Zakonem), w 1524 roku, kiedy część szlachty domagała się wznowienia działań, Tatarzy pustoszyli południowe ziemie państwa i wyglądało że królestwo czeka wojna z Sułtanatem Osmańskim. Na dodatek konflikty kosztowały dość drogo, a szlachta nie była skora do podnoszenia podatków. W tej sytuacji Zygmunt I Stary wolał załatwić sprawę w sposób dyplomatyczny.
Ocena rządów
Za panowania tego króla rozwijała się gospodarka, kultura (Wawel stał się perłą renesansową) i generalnie wzrastał dobrobyt. Jedynie co zakłócało ten obraz to konflikty z szlachtą, która domagała się co raz większej władzy. A ponieważ król podupadł na zdrowiu, więc bez zgody sejmu przeprowadził vivente rege1 (koronacja na króla za życia poprzednika) swego 10-letniego syna Zygmunta. To bardzo oburzyło posłów i szlachtę królestwa. Pomimo tych konfliktów rządy Zygmunta I były okresem świetności dynastii i państwa. Król zmarł w wieku 81 lat (1 kwietnia 1548 roku).
Informacje czerpałem z: https://www.national-geographic.pl/historia/zygmunt-stary-bardziej-niz-na-wojaczke-stawial-na-dyplomacje-ale-to-on-zakonczyl-konflikt-z-zakonem-krzyzackim/
Oraz: https://muzhp.pl/wiedza-on-line/zygmunt-stary
1 Każdy władca z dynastii Jagiellonów, był tak naprawdę władcą elekcyjnym. Wynikało to z tego, że oficjalnie prawa do korony polskiej wygasły razem ze śmiercią Jadwigi Andegaweńskiej, a synowie króla byli z kolejnych małżeństw. W tej sytuacji Władysław Jagiełło a potem jego potomkowie rządzili za zgodą szlachty, która rościła sobie prawo do zgody na objęcie przez nich tronu. W efekcie koronacja młodego Zygmunta Augusta bez zgody szlachty wzbudziła jej oburzenie.