24 marca 1794 roku na Rynku Głównym w Krakowie generał Tadeusz Kościuszko ogłosił akt insurekcji.
Bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia powstania była decyzja ambasadora rosyjskiego o redukcji wojska polskiego. W reakcji na to generał Antoni Madaliński (dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej stacjonującej w Ostrołęce) zbuntował się ze swoimi oddziałami. 12 marca wyruszył na czele 1200 kawalerzystów do Krakowa.
Plany wywołania powstania zaczęła rok wcześniej opracowywać grupa imigrantów z Polski z Ignacym Potockim, Hugo Kołłątajem i Tadeuszem Kościuszko na czele. Była to reakcja na złe rządy Targowiczan. Dzięki nim odwołano Konstytucję 3 Maja, Polska była bankrutem, a Rosja i Prusy dokonały drugiego rozbioru Polski.
Z rozpoczęciem insurekcji czekano na odpowiedni moment. Bunt Madalińskiego i jego oddziałów przyspieszył bieg wydarzeń. Kościuszko przybył do Krakowa przez Czechy. 23 marca dowiedział się że garnizon rosyjski opuścił miasto wychodząc naprzeciw zbliżającej się Wielkopolskiej Brygadzie. W tej sytuacji następnego dnia generał wystąpił na Rynku Głównym ogłaszając akt insurekcji i przysięgając uwolnić Polskę od zaborców.
Przysięga brzmiała tak:
“Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna Męka Syna Jego.“
Informacje czerpałem z: https://dzieje.pl/aktualnosci/rocznica-insurekcji-kosciuszkowskiej
Tekst przysięgi: https://mhprl.pl/24-marca-1794-r-tadeusz-kosciuszko-zlozyl-uroczysta-przysiege/