4 kwietnia 1968 roku w Memphis (Tennesee, USA) z rąk zamachowca zginął Martin Luther King. Pastora zastrzelił uciekinier z więzienia James Earl Ray, który po schwytaniu najpierw przyznał się do czynu, a potem w procesie zaprzeczył że oddał strzał. Później twierdził, że był częścią większej grupy zamachowców. Sąd skazał go za morderstwo na 99 lat więzienia. Rodzina Kingów przez wiele lat twierdziła, że Ray był częścią większego spisku mafijno-rządowego. Niektóre poszlaki wskazują że mogło tak być.

Wczesne lata

Kim był Martin Luther King i dlaczego dla wielu Amerykanów (nie tylko Afroamerykanów) jest do dziś bohaterem?

Martin urodził się w 1929 roku w Atlancie jako Michael King Junior. Jego ojciec był pastorem i rodzina należała do tej nielicznej elity w środowisku Afroamerykanów. Pięć lat po narodzinach syna Michael King Senior uczestniczył w kongresie baptystów, który odbywał się w Niemczech. Tam zetknął się z nazizmem i postępującym antysemityzmem. Senior będąc pod wrażeniem tej wizyty postanowił walczyć z rasizmem i zmienił swoje nazwisko na Martin Luther King. Zmienił też imię swojego syna.

Młody Martin wychowywał się w Atlancie na południu i ciągle spotykał się z objawami rasizmu, które spotykały jego i innych Afroamerykanów. Polityka segregacji rasowej powodowała, że nie mogli korzystać z tych samych przybytków użyteczności publicznej co biali, w autobusie musieli stać, a także często byli celami napaści. To młodego Kinga umocniło w postanowieniu żeby zostać pastorem w Kościele Baptystycznym, który był najbardziej postępowy w USA. Skończył seminarium teologiczne w Pensylwanii, a później zrobił także doktorat na Uniwersytecie Bostońskim. Życie na Północy było inne. Afroamerykanie nie byli wszędzie dobrze traktowani, ale nie było tam segregacji rasowej. Martin na studiach poznał postać Gandhiego i jego ideę biernego pokojowego oporu.

Działalność Martina Luthera Kinga

Po powrocie na Południe zamieszkał w Montgomery stolicy Alabamy, gdzie założył rodzinę i prowadził posługę kapłańską. To właśnie tutaj pod koniec 1955 roku Rosa Parks odmówiła ustąpienia miejsca białemu mężczyźnie. Spotkały ją za to szykany i proces. W jej obronie stanął m.in. Martin Luther King. Przywódcy społeczności wezwali do bojkotu komunikacji miejskiej, który trwał ponad rok i zrobiło się o nim głośno w USA. Rzecznikiem tego protestu stał się młody King. W swoich kazaniach i wywiadach w mediach potępiał segregację i domagał się równych praw dla wszystkich. Zbierał też datki na pomoc dla represjonowanych.

Afroamerykanie wiązali swoje nadzieje z nowym prezydentem Johnem F. Kennedym na którego gremialnie oddali swoje głosy. Ale nic się nie zmieniło. Nadal na południu panowała segregacja i dochodziło do linczów. Dlatego Martin Luther King zorganizował latem 1963 roku marsz protestacyjny do Waszyngtonu. To tam wygłosił swoją słynną mowę „I Have a Dream” . Powiedział m.in.: „Mam marzenie, że pewnego dnia na czerwonych wzgórzach Georgii synowie byłych niewolników i synowie byłych właścicieli niewolników usiądą razem przy stole braterstwa. Mam marzenie, że czwórka moich małych dzieci będzie pewnego dnia żyła w kraju, w którym nie będą osądzane ze względu na kolor skóry, lecz za to, kim są”. To przemówienie transmitowane przez wszystkie telewizje poruszyły wiele milionów ludzi. Kennedy wysłał do Kongresu ustawę o zniesieniu segregacji rasowej.

Nobel, prześladowania i śmierć pastora.

W 1964 roku Martin Luther King dostał Pokojową Nagrodę Nobla, z której pieniądze przeznaczył na pomoc Afroamerykanom. Odbył podróże po świecie i spotykał się z przywódcami różnych państw.

Od 1962 roku pastor był na celowniku FBI. Agencja ostrzegała że jest on niebezpieczny dla państwa i twierdziła że jest inspirowany przez komunistów. Był podsłuchiwany i nękany, ale nie zaprzestał swojej działalności.

Kula zamachowca trafiła Martina Luthera w twarz i przebiła jego rdzeń kręgowy. Pastor był i pozostał do dziś symbolem niezłomnej walki z rasizmem i niesprawiedliwością.

Informacje czerpałem z: „Martin Luther King. Zabójstwo lidera Afroamerykanów”, Pomocnik Historyczny 13 listopada 2023.

Zdjęcie: AFP/East News